Komunikat Prezydium Konferencji Episkopatu Polski
wobec zmian wprowadzanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej
w organizacji lekcji religii w szkołach publicznych

W ostatnich miesiącach jesteśmy świadkami zakrojonego na szeroką skalę procesu
zmian wprowadzanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w organizacji lekcji religii
w szkołach publicznych. Z tak dużymi zmianami mamy do czynienia po raz pierwszy od
1989 roku. Zarówno te, które zostały przyjęte od września 2024 roku, jak i zapowiadane
na wrzesień 2025 roku, nie tylko w sposób jednoznaczny stoją w sprzeczności
z przepisami wyższego rzędu, ale przede wszystkim są krzywdzące i dyskryminujące dla
wielu uczniów i nauczycieli religii. Zmiany te godzą również w prawa rodziców i opiekunów
do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, co gwarantuje Konstytucja
Rzeczypospolitej Polskiej (art. 53).
W opinii znacznej części rodziców i nauczycieli religii, co zostało wyrażone m.in. przez
różne formy protestów i petycji ze strony środowisk wychowawczych, wprowadzone od
września 2024 roku rozporządzeniem Ministra Edukacji zmiany dotyczące niewliczania
oceny z lekcji religii do średniej ocen oraz łączenia klas dzieci i młodzieży w różnym wieku
edukacyjnym w większe grupy, i to wyłącznie na zajęciach z religii, są szkodliwe z punktu
widzenia wychowawczego. Uczniowie powinni bowiem mieć zapewniony dostęp do
programu nauczania opartego na treściach adekwatnych do poziomu ich rozwoju oraz
zdolności percepcyjnych i poznawczych w danym wieku. Ponadto zmiany te pozbawiają
uczniów motywacji do uczestnictwa i angażowania się w lekcje religii. Trzeba w tym
miejscu także podkreślić, że wspomniane zmiany zostały wprowadzone w życie bez
wymaganego przez Ustawę o systemie oświaty „porozumienia z władzami Kościoła
Katolickiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego oraz innych
kościołów i związków wyznaniowych” (art. 12 ust. 2), co potwierdził Trybunał
Konstytucyjny w wyroku z dnia 27 listopada 2024 roku.
Podobnie ma się rzecz z dalszymi zapowiadanymi przez MEN zmianami. Dotyczą one
redukcji wymiaru nauczania religii do jednej godziny tygodniowo oraz nakazu
organizowania lekcji religii przed lub po zajęciach szkolnych. Są one dyskryminujące,
gdyż będą w sposób znaczący ograniczać prawo do dostępu do lekcji religii dla uczniów,
których rodzice, lub oni sami, będą sobie tego życzyć. Nie uwzględniono również
wprowadzenia okresów ochronnych dla nauczycieli religii. Wprowadzenie w życie tych
rozwiązań również będzie bezprawne, gdyż nie osiągnięto w tym temacie wymaganego
porozumienia ze stroną kościelną. Wprowadzane zmiany mogą w konsekwencji
prowadzić do całkowitego wyeliminowania nauczania religii w polskich szkołach
publicznych.
Podejmowane przez stronę kościelną rozmowy z Rządem RP nie doprowadziły do
porozumienia. Kompromisowa propozycja strony kościelnej, polegająca na
wprowadzeniu zasady obligatoryjności nauczania religii lub etyki ze względu na potrzebę
aksjologicznej formacji uczniów, została przez stronę rządową odrzucona. Podobnie jeśli
chodzi o rozłożenie na kilka lat stopniowej redukcji wymiaru nauczania religii w szkołach
średnich, przy poszanowaniu praw pracowniczych nauczycieli religii. Wobec takich
działań MEN i braku woli porozumienia w sprawie kluczowej dla edukacji i wychowania
polskich dzieci i młodzieży do wartości, wyrażamy stanowczy sprzeciw.
Przypominamy, że nauczanie religii w szkole uznawane jest za standard w zdecydowanej
większości państw europejskich, jest także jednym z symboli przemian wolnościowych
w Polsce po 1989 roku. Dlatego też Kościół będzie podejmował dalsze stosowne kroki
prawne mające na celu powstrzymanie wprowadzanych zmian.
Zachęcamy i prosimy rodziców oraz organizacje społeczne o zaangażowanie się w obronę
uniwersalnych wartości i praw osób wierzących, które powinny być respektowane
zawsze, niezależnie od politycznego kontekstu. Rodzicom, wychowawcom,
nauczycielom religii, katechetom oraz wszystkim zatroskanym o pełny i harmonijny
rozwój dzieci i młodzieży, udzielamy pasterskiego błogosławieństwa.